Future Tenses

Simple Future

The simple future is formed by adding –स्य् – or –इष्य्– to the root strengthened in the same way as the infinitive—that is, guṇating a final vowel or vowel in a light syllable—and then adding the present thematic active or middle ending depending on whether the verb is active or middle.

The simple future passive is the same as the simple future middle. Thus the simple future 3^rd person singular passive for भू would be भविष्यते, but for लभ् it would be identical to the active form, लभिष्यते.

The future causative is formed by adding –इष्य्– to the causative root in –अय्– and using the active endings. Thus, दापयिष्यामि means “I will cause to give.”

The simple future can also for a participle in the same way as the present participle except using the future stem. Thus, भविष्यन्त् means “which will be” and लभिष्यमान means “which will obtain.”

Examples of the simple future active and middle, using भू and लभ् as examples, are:

Active Simple Future (Hart, p.150)

Person	Singular	Dual	Plural
First	भविष्यामि	भविष्यावः	भविष्यामः
Second	भविष्यसि	भविष्यथः	भविष्यथ
Third	भविष्यति	भविष्यतः	भविष्यन्ति

Middle Simple Future

Person	Singular	Dual	Plural
First	लभिष्ये	लभिष्यावहे	लभिष्यामहे
Second	लभिष्यसे	लभिष्येथे	लभिष्यध्वे
Third	लभिष्यते	लभिष्येते	लभिष्यन्ते

Examples of Simple Future Forms

Study to following forms of the future for the verb कृ – “do”:

• करिष्यति – “he will do”
• करिष्यते – “it will be done”
• करिष्यन्ती – “she will do”
• करिष्यमाण – “which will be done”
• कारयिष्यति – “he will cause to do”
• कारयिष्यते – “it will be cause to do”
• कारयिष्यन् – “[he] who causes to do”
• कारयिष्यमाणः – “[he] who will be caused to do.”

Periphrastic Future

The term periphrastic, which literally means “circumlocutory,” or using many words where fewer would suffice, refers to a verb form that combines two or more words to create the same meaning that a single verb or noun inflection would have. In English, examples are “of the teacher” instead of “the teacher’s” and “have a conversation” instead of “converse.” Sanskrit’s periphrastic future uses the nominative form agent noun ending in –तृ. In Sanskrit, the verb कृ “do” makes the agent noun कर्तृ “doer”, formed by adding –तृ to the strengthened stem. So the nominative singular is कर्ता. This form is the basis for the periphrastic future. It is used for the 3^rd person singular. The 3^rd person dual and plural, uses the nominative dual and plural forms, कर्तारौ and कर्तारः. All the other inflections are formed by combining कर्ता with the correct form of अस् “be”.

Thus, the periphrastic future in the active (जि) and middle (वृत्) is:

Active Periphrastic Future (Hart, p.150)

Person	Singular	Dual	Plural
First	जेतास्मि	जेतास्वः	जेतास्मः
Second	जेतासि	जेतास्थः	जेतस्थ
Third	जेता	जेतारौ	जेतारः

Middle Periphrastic Future

Person	Singular	Dual	Plural
First	वर्तिताहे	वर्तितास्वहे	वर्तितास्महे
Second	वर्तितासे	वर्तितासाथे	वर्तिताध्वे
Third	वर्तिता	वर्तिारौ	वर्तितारः

There is no passive form nor any participles for the periphrastic future. Its causative is formed by adding –इता, etc., to the causative stem as in कारयिता “He will cause to do.”

Uses of the Periphrastic Future

The periphrastic future is far less common than the simple future. It denotes a remote future action.

Examples of Future Forms

This table gives the root, the simple future, and the periphrastic future for verbs used in Hart’s grammar. (Hart pp.152-154):

Root	Simple Future	Periphrastic Future
अधि	अध्येष्यते	अध्येता
अस्	none	none
आप्	आप्स्यति	आप्ता
आस्	आसिस्यते	आसिता
अह्वे	आह्वयिष्यति	आह्वाता
इ	एष्यति	एता
इष्	एषिष्यति	एष्टा
उपगम्	उपगमिष्यति	उपगन्ता
कृ	करिष्यति	कर्ता
कॢप्	कल्पिष्यते	कल्पिता
क्री	क्रेष्यति	क्रेता
क्रीड्	क्रीडिष्यति	क्रीडिता
गम्	गमिष्यति	गन्ता
ग्रह्	ग्रहीष्यति	ग्रहीता
चुर्	चोरयिष्यति	चोरयिता
जन्	जनिष्यते	जनिता
जि	जेष्यति	जेता
जीव्	जीविष्यति	जीविता
ज्ञा	ज्ञास्यति	ज्ञाता
त्यज्	त्यक्ष्यति	त्यक्ता
दह्	धक्ष्यति	दग्धा
दा	दास्यति	दाता
धाव्	धाविष्यति	धाविता
नश्	नशिस्यति / नङ्क्ष्यति	नशिता
निग्रह्	निग्रहीष्यति	निग्रहीता
निर्दिश्	निर्देक्ष्यति	निर्देष्ता
नी	नेष्यति	नेता
पठ्	पठिष्यति	पठिता
पश्	द्रक्ष्यति	द्रष्टा
पा	पास्यति	पाता
पीड्	पीडिष्यति	पीडिता
प्रच्छ्	प्रक्ष्यति	प्रष्टा
प्रतीक्ष्	प्रतीक्षिष्यति	प्रतीक्षिता
प्रयुज्	प्रयोक्ष्ये	प्रयोक्ता
ब्रू	none	none
भू	भविष्यति	भविता
भृ	भरिष्यति	भर्ता
मन्	मंस्यति	मन्ता
मुच्	मोक्ष्यति	मोक्ता
मृ	मरिष्यते	मर्ता
यम्	यंस्यति	यन्ता
लभ्	लप्स्यते	लब्धा
लिख्	लेखिष्यति	लेखिता
वच्	वक्ष्यति	वक्ता
वद्	वदिष्यति	none
वस्	वत्स्यति	वस्ता
वह्	वक्ष्यति	वोढा
विद्	none	none
विधा	विधास्यति / विधास्यते	विधाता
विश्	वेक्ष्यति	वेष्टा
वृत्	वर्तिष्यते	वर्तिता
वृध्	वर्धिष्यते	वर्धिता
शंस्	शंसिष्यति	शंसिता
शक्	शक्ष्यति	शक्ता
श्रु	श्रोष्यति	श्रोता
सेव्	सेविष्यते	सेविता
स्था	स्थास्यति	स्थाता
स्पृश्	स्प्रक्ष्यति	स्प्रष्टा
स्मृ	स्मरिष्यति	स्मर्ता
हन्	हनिष्यति	हन्ता
हस्	हसिष्यति	हसिता
हा	हास्यति	हाता